Niemiecki kompozytor doby klasycyzmu należał w swojej epoce do twórców cieszących się dużą popularnością. Jego dzieła – zwłaszcza z gatunku muzyki kościelnej - zasilały repertuar wielu ośrodków Niemiec, Austrii, Czech, Słowacji, Polski oraz innych krajów. Dowodzą tego ustalenia zawarte w pracach badawczych, katalogi tematyczne dawnych muzykaliów oraz informacje zamieszczone w Répertoire International des Sources Musicales (RISM). Dorobek kompozytorski Dreyera wypełnia przede wszystkim muzyka kościelna. Jego spuściznę w tym zakresie tworzą m.in: ponad 50 mszy, litanie, nieszpory, psalmy, hymny, ofertoria, antyfony, responsoria i pastorelle. Do cieszących się szczególnie dużym zainteresowaniem i powodzeniem pozycji z zakresu muzyki kościelnej Dreyera należą Missae breves ac rurales. Tylko nieliczne utwory J. M. Dreyera doczekały się współczesnych edycji, wykonań lub nagrań.

Missae breves ac rurales op. 11 to zbiór sześciu mszy skomponowanych na chór mieszany i orkiestrę, z wyodrębnieniem wokalnych partii solowych. Zespół instrumentalny tworzą: dwoje skrzypiec i organy oraz cztery instrumenty dęte, dobierane w poszczególnych mszach w różnych kombinacjach. Msze mają rozmiary umiarkowanie rozbudowane. Warto zwrócić uwagę na rolę i umiejscowienie solowych partii wokalnych. Chociaż ogólnie dominują partie chóralne, to jednak dość często w ich ramach pojawiają się odcinki solowe, skądinąd nieznacznie tylko różniące się typem melodyki od partii chóralnych. Daleko większe urozmaicenie wnoszą samodzielne arie solowe z ekspansywną, niekiedy wirtuozowską melodyką. Niezwykle charakterystycznym rysem mszy jest priorytet myślenia instrumentalnego w kształtowaniu formy. To przede wszystkim w partii orkiestry mamy prezentację materiału tematycznego, wyrazistą motywikę, puls rytmiczny, niekiedy pomysłowe rozwiązania fakturalne i metrorytmiczne. Dzieła te sprawiają wrażenie utworów instrumentalnych, na które naniesiono partie wokalne o wybitnie homofonicznym charakterze. Tekst słowny mszy odbiega niekiedy od wzorca liturgicznego.

Missae breves ac rurales op. 11, opublikowane w Augsburgu u Lottera w 1796 roku, zachowały się w przekazie rękopiśmiennym pośród XIX-wiecznych muzykaliów kościoła św. Mikołaja w Bielsku-Białej. Zawartość augsburskiego wydania różni się nieco od treści bielskiego manuskryptu. Rękopis zawiera sześć mszy, z których na płycie utrwalono dwie - Missa III i Missa IV. Podstawą nagrania jest źródłowo-krytyczna edycja nutowa: Johann Melchior Dreyer, Missae breves ac rurales op. 11. Z muzycznej kolekcji kościoła św. Mikołaja w Bielsku-Białej, wyd. Tomasz Jasiński, Wydawnictwo Muzyczne POLIHYMNIA, Lublin 2021.

_{Tomasz Jasiński}